Ngày nhập học của học sinh lớp 10, cảnh tượng náo nhiệt của kỳ thi chia lớp lại được tái diễn một lần nữa. Cha mẹ Lâm cũng vội vã đến để giúp Vũ Tường chuyển ký túc xá. Trong tiểu thuyết ngôn tình Trung Quốc, lời thoại hay nhất vào ngày trùng phùng chẳng qua là một người ôm lấy người kia, rồi nhìn nhau thật sâu và nói: “XXX, em gầy đi rồi.” Nhưng mẹ Lâm ngắm Vũ Tường hồi lâu, nước mắt lưng tròng mà nói: “Vũ Tường, con đen đi rồi.” Sau đó còn nói phải ra phố mua phấn làm trắng. Phòng ký túc chỉ chuyển xuống một tầng, từ tầng ba xuống tầng hai. Không bao lâu sau, các bạn cùng phòng lần lượt kéo đến. Mấy phụ huynh thì như gặp nhau đã quen từ lâu, cùng nhau mắc màn chống muỗi, còn đám học sinh theo sau phụ huynh thì ngượng ngùng vô cùng, mắt cứ nhìn xuống đất. Ký túc xá cũng có phân loại mang chút kỳ thị, những ai có hộ khẩu khu nội thành Thượng Hải thì được xếp vào phòng số 1 có ban công, còn những người có hộ khẩu thị trấn hoặc nông thôn thì bị xếp vào phòng số 2. Giường của Vũ Tường ở phòng số 2, ngay chỗ gần cửa. Phòng này tổng cộng bốn người, ngoài Vũ Tường thì đều là học sinh thi đậu vào. Phòng bên cạnh thì khí thế lớn hơn một chút, năm người, toàn là học sinh tự túc. Trong trường cấp ba, những người bị coi thường nhất chính là học sinh thể thao và học sinh tự túc. Nhưng học sinh tự túc còn có thể che giấu, còn học sinh thể thao thì giống như yêu quái trong các truyện ma quỷ thời xưa biến thành người, luôn có dấu vết của nguyên thể để lộ ra, không thể dựa vào im lặng mà che mắt người khác, mỗi ngày phải đi tập luyện chính là một thực tế không thể chối cãi.
Sau khi cha mẹ rời đi, cả phòng im thin thít, mỗi người tự sắp xếp những món đồ vốn đã ngăn nắp đến mức chẳng cần phải sắp xếp. Vũ Tường chịu không nổi, liền sang phòng 203 bên cạnh tìm Dư Hùng. Không thấy Dư Hùng ở đó, Vũ Tường lại cảm thấy cô đơn và bất lực, bèn quay về phòng mình để xây dựng quan hệ với đám bạn cùng phòng xa lạ. Cậu hỏi chung cả bốn người: “Các cậu là người ở đâu?” Ý ban đầu là muốn tạo ra cảnh mọi người tranh nhau trả lời thật rôm rả, ai ngờ cả bốn đều không lên tiếng. Vũ Tường là người hỏi, rơi vào cảnh tiến thoái lưỡng nan, đành lấy hết can đảm hỏi tiếp: “Cậu trước đây học ở đâu?”
Câu hỏi này cuối cùng cũng có phản hồi. Người nằm giường bên trái đặt sách xuống và nói: “Trường cấp hai thị trấn Linh Kiều.” Vũ Tường “Ồ” lên một tiếng, giường trái lại nói thêm: “Hai đứa kia cũng vậy.” Đúng lúc đó, người nằm giường trên mới quay sang chào giường trái: “Lão Đàm, bao giờ đi đến lớp?” Vũ Tường bỗng hiểu ra, thì ra ba người kia đã quen nhau từ trước, vì sợ làm cậu bị lẻ loi nên mới cố tình không nói. Trong lòng cậu dâng lên một cảm giác ấm áp. Nhà trường sợ học sinh ngày đầu đi học đã tranh nhau chọn giường mà gây chuyện nên đã dán sẵn tên lên khung của từng giường. Vũ Tường biết người nằm giường trên cậu tên là Thẩm Kỳ, giường trái là Đàm Vĩ Đống, còn người cách xa nhất theo đường thẳng tên là Tạ Cảnh Uyên. Bốn người trước tiên nói chuyện về kỳ thi vào cấp ba, trông có vẻ hiếu học. Từ phòng bên cạnh tiếng cười đùa không ngừng truyền sang, khiến Vũ Tường lòng ngứa ngáy. Tạ Cảnh Uyên hỏi: “Cái người tên… Lâm Vũ Tường ấy, cậu thi vào cấp ba được bao nhiêu điểm?”
Vũ Tường trong lòng kêu thảm một tiếng, thầm mắng thằng nhóc này sao cứ chọc đúng chỗ đau, rồi nói: “Lần này tớ thi trượt, chỉ được 484 điểm, thiếu 3 điểm, nhưng vì tớ từng đạt giải thể thao nên tớ được nhận vào theo diện tuyển đặc cách thể thao.”
Vũ Tường đã nâng điểm số lên một đoạn lớn, trong lòng thấp thỏm bất an, lén quan sát nét mặt của các bạn cùng phòng. Tạ Cảnh Uyên mỉm cười, nụ cười ấy khiến toàn thân Vũ Tường căng thẳng. Cậu thầm nghĩ chắc chắn Tạ Cảnh Uyên đã xem qua điểm của mình rồi mới cố tình hỏi lại, định mỉa mai một phen. Nghĩ đến đây, mồ hôi lạnh túa ra không ngừng, cậu vội vá víu nói: “Để tớ nghĩ lại xem, hình như không phải điểm đó… tớ thi được bao nhiêu nhỉ?”
Trong lúc Vũ Tường còn đang giả vờ ngơ ngác, Tạ Cảnh Uyên nói: “Cậu có một sở trường, vậy là tốt rồi, chuyện gì cũng dễ giải quyết. Bọn tớ không có, đành phải thi thôi.” Thẩm Kỳ và Đàm Vĩ Đống đều gật đầu tán đồng.
Vũ Tường thở phào nhẹ nhõm nói: “Thực ra điểm 484 của tớ chỉ là do một phút xuất thần, trước đây tớ chỉ thi được khoảng 420 điểm thôi. Trước kỳ thi vào cấp ba, tớ đã quyết tâm ôn gấp hai ba tuần, mới đạt được 484 điểm.”
Ba người nghe xong đều kinh ngạc không thôi. Vũ Tường vừa chỉnh lại quần áo vừa tự ngưỡng mộ sự thông minh của bản thân, dùng sự ngu dốt trước đây của mình để tạo nên vẻ vang ngày hôm nay.
Bốn người cùng đi tới lớp tập trung. Năm người phòng số cũng đang đi ra, nói cười rôm rả suốt từ ký túc xá đến tận Vũ Quả Đường. Họ không đi theo lối mòn thông thường nên tiếng cười man rợ vang vọng khắp nơi.
Khi xếp chỗ ngồi, bạn cùng bàn của Vũ Tường chính là Tạ Cảnh Uyên. Cả lớp các bạn đều khách sáo hỏi tên và sở thích của nhau. Vũ Tường trong lòng lại nghĩ giáo viên chủ nhiệm sẽ trông như thế nào, liệu có già đến mức phải mất mười phút nghỉ giải lao mới đi từ bục giảng đến cửa lớp học không? theo lý thuyết thì giáo viên của trường cũ là như vậy. Một vài phút sau, giáo viên tiến vào, đó là một cô giáo ngoài ba mươi tuổi, mái tóc xoăn, miệng hơi hé. Vũ Tường mấy hôm trước nghe Tống Thế Bình nói rằng một giáo viên miệng lúc nào cũng không khép là biểu hiện hay mắng học sinh, lời mắng phải được thốt ra ngay, miệng đóng mở tốn khá nhiều thời gian, nên miệng lúc nào cũng hơi hé, như một cánh cửa thường có người ra vào, luôn để mở một chút. Vũ Tường liên hệ và quan sát, quả nhiên thấy một khuôn mặt đầy sát khí. Vũ Tường kể phát hiện này cho Tạ Cảnh Uyên, nghĩ rằng sẽ làm cậu ấy hoảng sợ, ai ngờ Tạ Cảnh Uyên lại nói:
“Giáo viên nghiêm một chút cũng là vì chúng ta, chỉ có thầy nghiêm mới đào tạo được trò giỏi mà, thầy nghiêm cũng là một chuyện tốt.”
Vũ Tường liếc cậu ta một cái, rồi mỉm cười nói: “Cậu nói đúng!”
Cô giáo tự giới thiệu: “Tôi họ Mai, từ nay sẽ là giáo viên chủ nhiệm lớp các em.” Cô Mai nói đến đó thì dừng lại, cố ý cho học sinh có thời gian để vỗ tay. Các học sinh cứ ngỡ đây là lần đầu cô Mai lên bục giảng nên hồi hộp đến nỗi không nói nên lời, nên cũng không dám phát ra âm thanh nào. Thấy khán giả không phản ứng gì, cô Mai đoán đa số học sinh đều ngại ngùng, thậm chí không dám vỗ tay, nên ước gì cô có thể tự mình dẫn dắt tiếng vỗ tay.
Cô tiếp tục nói: “Chữ “Mai” trong họ của tôi là…” Cô định mượn tên Mai Tử Hàm để giải thích, nhưng lại nghĩ học sinh có thể chưa nghe qua nên không dám dùng, lại muốn mượn “hoa mai”, nhưng thấy quá tầm thường, còn “bệnh giang mai” thì càng không thể, cuối cùng cứng họng một lúc. Học sinh dưới lớp thấy cô giáo lại mắc kẹt, nghĩ rằng cô giáo này khả năng diễn đạt bằng lời không tốt, ai cũng thay cô lo lắng, thậm chí không dám nuốt một ngụm nước bọt.
Toàn bộ sự căng thẳng của cô Mai đều dồn vào cách kéo dài chữ “là” này, khi hết sức thì cô quyết định vẫn dùng tên Mai Tử Hàm, liền phân tích tên của Mai Tử Hàm ra, nói: “”Mai” là chữ “Mai” trong tên Mai Tử Hàm, tất nhiên tên không phải là Tử Hàm, làm sao dám cùng tên với nhà văn được?”
Câu nói rườm rà này có thể xem là câu trôi chảy nhất trong bài nói của cô, còn pha lẫn một chút hài hước, học sinh đều cười gượng. Cô Mai không ngờ câu nói này lại gây tiếng vang, nên cũng cười cùng học sinh. Vì là cười gượng, chỉ cần phát ra âm thanh là được, nên tiếng cười tuy lớn nhưng không kéo dài.
Cô Mai đưa hai tay ấn xuống vài cái, để biểu thị rằng nụ cười này là do cô cố gắng kiềm chế, rồi nói tiếp:
“Tên đơn của tôi là Huyên, Mai Huyên. Tôi dạy các em môn Ngữ văn. Tôi đã tự giới thiệu xong, đến lượt các em tự giới thiệu. Nào, lần lượt từng người.”
Vũ Tường quay sang nói với Tạ Cảnh Uyên: “Cô giáo này chắc hay nói dài dòng lắm, nhìn cách cô ấy nói, “Nào, lần lượt từng người” nghe còn như phải là hai lần từng người hay từng người hai lần gì đó mới xong.”
Tạ Cảnh Uyên nói: “Cô giáo nói vậy để mọi người hiểu mà, không thể trách cô ấy được.”
Phần tự giới thiệu của học sinh ngắn gọn như bấm điện tín, đến lượt Vũ Tường, cậu đứng lên nói: “Tớ tên là Lâm Vũ Tường, Lâm là Lâm trong Lâm Vũ Tường, Vũ là Vũ trong Lâm Vũ Tường, Tường là Tường trong Lâm Vũ Tường.” Nói đến đây, cậu bắt chước Mai Huyên dừng lại, chờ đợi trong tưởng tượng tiếng cười ào ạt như sóng thần, ai ngờ cái sự hài hước tự cho là nhấn mạnh cái tôi của cậu lại chẳng hiệu quả, chỉ có lác đác hai ba tiếng cười, mà nghe còn như là cười chê. Vũ Tường trong lòng dù đã chuẩn bị sẵn thất bại, nhưng nghĩ ít nhất cũng làm mấy cô gái cười được, nào ngờ các nữ sinh trung học hiện đại giữ tiếng cười như giữ trinh tiết, mặt vẫn thản nhiên. Vũ Tường bị đả kích sâu sắc, vết thương còn chưa lành, giọng nói như bị rút mất xương: “Tớ thích văn học, cũng từng đoạt một số giải thưởng, đã xuất bản vài bài viết, hy vọng có thể trở thành bạn học và bạn trong cuộc sống với mọi người.” Nửa sau lời nói của Vũ Tường để lại ấn tượng tốt, mấy cô gái đều nhìn cậu với ánh mắt dịu dàng, trong sáng, ánh mắt mềm như đậu phụ, đúng kiểu “Dove-eyed” trong tiếng Anh. Vũ Tường cực kỳ xấu hổ, cúi xuống mở sách. Tạ Cảnh Uyên đứng lên, đỏ mặt bẽn lẽn nói: “Tớ tên… tớ tên là Tạ Cảnh Uyên, Tạ là Tạ, Cảnh là cảnh vật… à không, Cảnh là cảnh vật, Uyên là vực sâu. Tớ tin chỉ cần chân thành nỗ lực sẽ đạt được thành tựu.” Dưới lớp ầm ĩ cười vang, câu cuối chẳng ai nghe rõ. Tạ Cảnh Uyên đỏ mặt, cúi xuống nhìn sách. Khi cả lớp tự giới thiệu xong, nhà trường mở buổi phát thanh, chủ đề là “Kế hoạch mới cho học kỳ mới”. Vũ Tường nghe giọng vẫn là hiệu trưởng Tiền, mà nội dung dường như có quy luật, vẫn là lấy lời phát động giống như lần trước cho học sinh thể thao, được xé nhỏ rồi ghép lại thành nội dung hôm nay. Thời gian như mắc kẹt trong lời nói của hiệu trưởng Tiền, người có khả năng biến thời gian thành nhiệt năng, học sinh trong lớp ai cũng vung sách vở quạt để tản nhiệt. Hiệu trưởng Tiền sau khi nói lan man nửa ngày, nói: “Những gì tôi muốn nói chỉ có vài điều như vậy thôi.” Học sinh đều phấn khởi, không ngờ ông lại nói: “Nhưng tôi còn muốn nhấn mạnh vài điểm nữa…” Học sinh đều ngạc nhiên, khuôn mặt vừa ngạc nhiên vừa bực bội. Hiệu trưởng như đang tán tỉnh những điểm cần nhấn mạnh, lặp đi lặp lại mấy điểm đó chục lần, cuối cùng kết thúc: “Những gì tôi muốn nói chỉ có vậy, phần còn lại để học sinh tự thực hành.” Học sinh thở phào, vỗ tay vui sướng. Cô Mai nói: “Các học sinh nào đi về nhà có thể về trước, còn học sinh ở ký túc xá thì ở lại họp. Ngày mai đừng quên đi học!”
Học sinh ở ký túc xá tổng cộng có mười chín người. Cô Mai Huyên giới thiệu các tiện nghi sinh hoạt quan trọng của trường nằm ở đâu, ví dụ như vòi nước nóng. Nghe cô Mai Huyên giới thiệu có cảm giác các thiết bị kiểu này ở trường Nam Tam Trung như thể tội phạm bị truy nã, cả ngày trốn trong những nơi tối tăm không nhìn thấy ánh sáng. Vũ Tường và Tạ Cảnh Uyên sau khi tan buổi họp đi lấy nước nóng, cuối cùng cũng tìm thấy một dãy vòi nước nóng. Vũ Tường đưa bình nước đến, vặn hết cỡ, nước chảy ra cực kỳ yếu ớt, rơi từng giọt một, chảy nửa buổi mà chưa đầy nửa bình, Vũ Tường tức giận nói: “Nước miệng tớ còn chảy nhanh hơn nó nữa kìa.”
Tạ Cảnh Uyên chỉ công nhận những lời phóng đại đã được viết thành chữ, nói với Vũ Tường: “Cậu nói quá rồi, miệng không thể chảy nhanh hơn nó được, dù nước chảy chậm nhưng vẫn nhanh hơn miệng cậu.”
Vũ Tường thầm mắng Tạ Cảnh Uyên nói năng quê mùa, không buồn trả lời nữa, tự mình lấy nước. Cuối cùng khi đầy một bình, cậu nói với Tạ Cảnh Uyên: “Tớ đi trước nhé.” Về đến ký túc xá, thấy không có ai, cậu nhận ra hôm nay là ngày đầu tiên Vũ Quả Đường mở cửa, vội vàng cầm bát đi ăn. Vừa đến Vũ Quả Đường, cậu giật mình, thầm nghĩ, hèn chi cả khuôn viên vắng tanh, hóa ra mọi người đều tập trung ở đây. Vũ Tường chọn một hàng ngắn hơn, đứng vài phút vẫn không tiến lên, nghĩ thầm, chắc trường Nam Tam Trung không có quy định ăn luôn tại chỗ lấy đồ ăn đâu nhỉ. Chờ thêm vài phút nữa, hàng mới bắt đầu di chuyển, Vũ Tường nghĩ cuối cùng có thể tiến một bước, ai ngờ hàng này như khung xương của thiếu niên tuổi dậy thì, cứ từ từ dài ra, Vũ Tường bị ép lùi ba bước, hết sức bối rối. Cậu tự nhủ, bản thân xếp hàng đã mười sáu năm, sao lại gặp phải hàng càng xếp càng lùi? Cậu thò đầu ra xem, chỉ thấy vài người từ nơi khác chạy đến, trò chuyện vài câu với người trong hàng rồi bất ngờ chen vào hàng, biến mất không dấu vết. Các người khác cũng đều tán thành hàng này, lần lượt chen vào, hàng này lại giống Lưu Bị, biết thu nạp hiền tài. Qua vài phút nữa, Vũ Tường đã lùi xa hơn ba dãy, sợ thế này sẽ đói, bèn đổi sang một hàng khác. Trong hàng mới, một giọng nói: “Lâm Vũ Tường, ở đây!” Vũ Tường thấy là Dư Hùng, vội chạy tới, Dư Hùng nói: “Cậu xếp trước tôi này.”
Vũ Tường vốn quen đứng ở phía sau, sợ nếu chen vào sẽ làm người phía sau không vui, nên không dám xếp vào hàng.
Dư Hùng từ tốn khuyên Vũ Tường: “Bây giờ ai có đường đi thì người đó ăn, quan tâm quá nhiều cũng chẳng ai khen đâu.” Nói xong, kéo tay một cái, Vũ Tường đành phải nghe theo. Cậu đứng ở đầu hàng. Cảm giác đứng ở phía trước quả thật khác hẳn, thấy sau lưng bao nhiêu người đi theo, lòng phấn khích dâng trào. Ngẩng lên nhìn thực đơn trên bảng, vẻ thèm ăn hiện rõ trên mặt, nghĩ trong Vũ Quả Đường chắc chắn đu bếp cũng khá có tay nghề. Phía trước chỉ còn hai cậu con trai, Vũ Tường đang vẽ ra những kế hoạch tuyệt vời thì bỗng nghe cả đám người xôn xao, có người nói: “Hội tự quản tới rồi!”
Vũ Tường chưa từng nghe “Hội tự quản”, tưởng là một nhóm chuyên đi chen hàng, quay đầu mới biết đó là những người phụ trách đi kiểm tra. Người đứng cuối hàng của Hội tự quản rõ ràng đã chuẩn bị vội vàng, băng tay đeo ngược, khóe miệng còn sáng bóng, là do vừa ăn xong chưa kịp lau miệng. Người phía sau thúc Vũ Tường : “Này, mua đi chứ, đứng ngây đó à!” Vũ Tường vội quay lại, thấy ở cửa sổ quầy bán đồ ăn, một người đeo mặt nạ nhíu mắt nhìn chằm chằm, làm cậu sợ đến mức mọi kế hoạch trong đầu đều bay mất, lắp bắp nói: “Cháu… cháu muốn một phần xào ba món và sườn sốt chua ngọt, thêm một cục cơm.” Vũ Tường thấy cơm đặt trên khay đã được cắt thành từng miếng đều đặn, tạm thời không nghĩ ra lượng từ, nên nói bừa. Nói xong thấy người đeo mặt nạ không phản ứng, tưởng như chưa nghe rõ, lại nói lần nữa, người đeo mặt nạ bực bội: “Cậu còn chưa đưa bát cho tôi kìa!”
Vũ Tường cúi đầu nhìn, thấy cái bát vẫn nằm yên trong tay mình, bèn ngượng ngùng đưa lên. Người đeo mặt nạ giật lấy cái bát một cái, nói: “Không có sườn xào chua ngọt!”
Vũ Tường cẩn thận nói: “Trên bảng đen chẳng phải có viết… sườn…”
Hiển nhiên là rất nhiều người đã hỏi câu này, người đeo mặt nạ như biết trước, nói: “Đó là thực đơn của ngày cuối cùng học kỳ trước. Mua món thì nhìn bên trong!” Vũ Tường thò đầu vào nhìn, thấy các món thịt đã bán sạch từ lâu, bên trong đang đúng vào “mùa xuân”, cảnh xuân tràn đầy, toàn một màu xanh mướt, mà gọi tên thì chẳng biết món nào. Cậu đành chỉ vào những mảng xanh ấy và gọi bừa: “Cái này… cái kia!” Những người phía sau thấy chậm, tiếng chửi vọng lên không ngớt.
Bữa cơm đó Vũ Tường ăn mà chẳng thấy hứng thú gì. Mùa tập huấn hè ăn quá nhiều cơm hộp ở ngoài, nên ăn xong là đứng dậy đi luôn. Ra khỏi nhà ăn Vũ Quả Đường mới phát hiện cái bát còn để trên bàn. Quay lại thì bát đã không cánh mà bay, bàn trống trơn. Cậu đành tự nhận xui xẻo, quay về ký túc xá. Trong phòng số 1 có năm người đang dí đầu vào nhau nghe bóng đá. Còn trong phòng của mình, Tạ Cảnh Uyên đang giải bài cho Thẩm Kỳ. Vũ Tường hỏi: “Cậu ăn cơm rồi à?” Tạ Cảnh Uyên không thù dai chuyện lúc lấy nước bị Vũ Tường bỏ rơi, mỉm cười tươi rói: “Ai mà ăn nổi! Tớ ăn bánh quy.” Nói xong, để chứng minh lời mình đáng tin, cậu lôi gói bánh quy ra “cho Vũ Tường xem mặt”.
Vũ Tường liếc qua cái túi bánh quy bán lẻ kia, thuận miệng hỏi: “Cậu mỗi tháng được bao nhiêu tiền sinh hoạt?” Vừa hỏi xong cậu đã hối hận, rõ ràng câu đó mang vẻ xem thường Tạ Cảnh Uyên và cả túi bánh quy.
Tạ Cảnh Uyên không để bụng, nói: “Hai trăm.”
“Cả ăn cơm?”
“Cả.”
Vũ Tường kinh ngạc đến mức bật ra một câu: “Tớ mỗi tháng năm trăm.” Sự kinh ngạc trên mặt cậu lại truyền sang mặt Tạ Cảnh Uyên: “Nhiều thế!”
Vũ Tường lại nói: “Đám bên phòng kế chắc còn nhiều hơn!”
Thẩm Kỳ và Đàm Vĩ Đống đều đặt sách xuống, trợn mắt. Tạ Cảnh Uyên thì lẩm bẩm: “Vậy chắc họ mua được nhiều sách tham khảo lắm.”
Vũ Tường vung tay nói: “Làm gì có! Mấy người đó mỗi ngày tiền ăn vặt cũng phải hai ba chục tệ!” Tạ Cảnh Uyên nghe mà như thể họ đang ăn tiền của chính mình, xót xa nói: “Nhiều thế! Chỉ để ăn thôi sao, đúng là tạo nghiệp mà!”
Vũ Tường nghe xong thầm bật cười, lại nói: “Quần áo họ mặc trên người thôi cũng hai ba trăm tệ một cái đấy.”
Thẩm Kỳ hỏi: “Áo tay ngắn á?” Vũ Tường gật đầu. Tạ Cảnh Uyên nói: “Vậy nhà họ chẳng phải sẽ bị họ xài đến sạt nghiệp sao?
Vũ Tường nói: “Làm gì có! Mấy người đó, nhà nào cũng ít nhất phải có năm trăm nghìn làm nền, không thì với cái mức điểm thấp như vậy sao vào được đây?”
Tạ Cảnh Uyên không hiểu, hỏi: “Vậy tại sao hiệu trưởng trong trường không quản?”
Vũ Tường cố ý cười phá lên: “Trường học à, hiệu trưởng à, ha! Nếu họ quản thì lấy tiền ở đâu ra?”
Tạ Cảnh Uyên lại hỏi: “Thế sao Sở Giáo dục không quản?”
Vũ Tường vốn định nói: “Sở Giáo dục mà quản chuyện này? Họ là một giuộc cả, quản vào chẳng phải giống như gái điếm đuổi khách hay sao?” Nghĩ lại, thấy đối mặt với người đơn thuần đến mức chỉ bị sách chính trị hun đúc như Tạ Cảnh Uyên thì không thể nói thẳng như vậy, nên chặt đầu cắt đuôi câu ấy, chỉ nói: “Họ cùng một phe cả.”
Ánh mắt Tạ Cảnh Uyên mềm xuống, nói: “Trường học sao có thể như vậy được, trường là nơi bồi dưỡng nhân tài xây dựng chủ nghĩa xã hội, là…” Thẩm Kỳ và Đàm Vĩ Đống cũng vây lại bàn luận. Vũ Tường im lặng, đứng ngoài xem lửa cháy bên kia sông.
Từ phòng bên cạnh vang sang một tràng chửi thô tục.
Lâm Vũ Tường hoàn toàn không quen nổi ba tiếng đồng hồ tự học buổi tối dài dằng dặc. Một câu cũng không được nói, mà ngồi thì lại chẳng có việc gì làm, chỉ còn cách liên tục nhìn đồng hồ rồi nghi ngờ đồng hồ bị hỏng. Buồn chán đến cực điểm, cậu khe khẽ hát, hát được nửa chừng thì bị ai đó chọc một cái sau lưng. Cú chọc ấy chẳng khác nào một cuộc đột kích truy quét tệ nạn của cảnh sát, hiệu quả chỉ duy trì được một lúc ngắn ngủi. Một lát sau, Vũ Tường lại nhịn không được mà khe khẽ hát vài câu.
Cuối cùng cũng trụ qua được buổi tự học buổi tối, nhưng đêm vẫn không ngủ yên. Trước khi tắt đèn, trường phát thanh nội quy dành cho học sinh nội trú, giọng phát thanh lại là của hiệu trưởng Tiền. Vũ Tường nghĩ lần này xong đời rồi, đêm nay sẽ chẳng ngủ được, nhưng hiệu trưởng Tiền cũng phải đi ngủ, chỉ đọc một lần các quy định về ký túc xá, như thể Giê-hô-va nhận Mười điều răn của Do Thái giáo:
“…Điều lệ ký túc xá trường Nam Tam Trung… không được hai người ngủ chung một giường… không được ồn ào… không được lấy đồ của người khác… không được nghe nhạc, không được…”
Vũ Tường tính nhẩm một chút, ngoài “không được giết người” ra, các quy định khác đều đã nhắc đến. Cuối cùng, hiệu trưởng Tiền nói: “Các em, tối nay ngủ ngon đi, ngày mai còn một nhiệm vụ đang chờ!” Câu nói ấy như một vũng máu trên đường, vừa khiến người ta sợ hãi vừa gây tò mò. Hiệu trưởng Tiền dường như có thể nhìn thấy biểu cảm của người nghe qua phát thanh, khi học sinh bị sự tò mò giày vò đến mức không còn hình dạng, ông mới từ tốn nói: “Nhiệm vụ đó là huấn luyện quân sự…”
Trong khu ký túc xá tiếng chửi rủa không dứt, nhưng hiệu trưởng Tiền trong phòng phát thanh không hề hấn gì, người bị liên lụy lại là quản lý ký túc xá, liền dùng lời chửi để chửi lại: “Các cậu nổi loạn à! Về đi ngủ!” Ai ngờ học sinh chẳng thèm để ý người quản ký, nước ào ào từ trên tầng đổ xuống. Người quản ký nhảy lùi lại, la: “Lũ nhóc con, đổ thêm nữa đi! Thêm một lần nữa là bị trừ điểm đấy!” Học sinh đổ nước chỉ nghe được nửa câu đầu, làm theo lệnh liền đổ nốt, vừa đổ vừa la: “Đi đi!” Người quản ký vốn định đứng yên để dọa học sinh, nào ngờ chân cứ nhảy không chịu nghe lệnh não, liên tục né tránh thảm họa. Vũ Tường thấy vui, lại đang lo không biết đổ nước rửa chân chỗ nào, bèn nhân cơ hội đổ luôn theo xu hướng.
Đúng lúc này, một giọng nói vang lên từ trong bóng tối: “Các cậu đang làm gì vậy?”
Một giọng nói run rẩy vang lên từ tầng ba: “Là hiệu trưởng Tiền!”
Trên tầng vang lên tiếng thu dọn chậu rửa chân. Vũ Tường vội vã mang chậu vào, không may chạm vào lan can, trượt tay, nghe một tiếng “bốp”, chậu rơi xuống dưới. Hiệu trưởng Tiền giật mình, thấy trong bóng tối mảnh đồ vật vẫn lăn trên mặt đất, liền tiến tới giữ lại, phát hiện ra đó là một cái chậu rửa chân, tức giận vì mấy học sinh này không chỉ vô lễ đến mức té nước, mà còn hoàn toàn liều lĩnh đến mức ném cả công cụ gây sự xuống dưới để làm hại người. Vũ Tường hốt hoảng kêu: “Không ổn rồi!” nhưng dưới kia không có phản ứng gì, cậu tưởng mình đã đánh chết hiệu trưởng Tiền. Hiệu trưởng Tiền cầm chậu lên, hét: “Các cậu mau đi ngủ đi! Việc này tôi nhất định sẽ xử lý đến cùng!”
Vũ Tường chờ hiệu trưởng đi rồi lén xuống tìm cái chậu rửa chân, nhưng người ở tầng một nói rằng nó đã bị hiệu trưởng cầm đi. Vũ Tường chỉ thấy tiếc, nghĩ rằng trong những ngày không có chậu, khuôn mặt mình sẽ khổ sở, cùng chân uống chung một “dòng sông”. Quay về ký túc xá, còn một chút thời gian trước khi tắt đèn, cậu chạy sang phòng bên trò chuyện với Dư Hùng. Khi quay về, lại quên mang chìa khóa, cửa phòng bị đóng. Cậu ngượng ngùng gõ cửa, một người từ phòng số 1 ra mở cửa. Vũ Tường nhìn cậu ta với ánh mắt biết ơn, thầm nghĩ đúng là con trai thành phố, trắng như vừa được quét vôi mới. Cậu hỏi: “Cậu tên là…”
“Ồ, tớ tên Tiền Vinh.” Vũ Tường cảm ơn, rồi bắt đầu nghi ngờ lời Dư Hùng nói về sự lạnh nhạt hay ấm áp của con người.
Trong phòng số 2, ba người đều nằm trên giường ôn bài. Vũ Tường cũng lười nói chuyện với họ, liền trèo lên giường ngủ. Dù đã ở trường Nam Tam Trung được mười mấy ngày, nhưng cậu chưa bao giờ ngủ trên loại giường này. Chiếc giường rộng không quá một mét, dài vừa đủ cho một người, hẳn là trường Nam Tam Trung hưởng ứng khẩu hiệu tiết kiệm của quốc gia, mỗi chiếc giường đều được đo theo kích thước cơ thể, chính xác từng li, chỉ còn thiếu việc chế thành hình người. Cậu nghĩ tới Mười điều răn của Do Thái giáo. Rồi bỗng ngạc nhiên, chẳng lẽ trường Nam Tam Trung là trường tôn giáo, trong Mười điều răn của Phật giáo, điều thứ tám cũng là “không được ngồi giường cao và rộng”?
Vũ Tường nằm trên giường, mơ mộng về cách mình sẽ trải qua ba năm cấp ba. Sau khi tắt đèn, cậu không dám cử động, sợ lật người là rơi xuống giường, nhưng nằm cứng như vậy lại không ngủ được. Trời đầu thu nóng như đang so với mùa hè rực rỡ, Vũ Tường đành phải trèo dậy, ngồi bên cửa sổ và ngủ ngồi suốt cả đêm.
Sáng hôm sau, Vũ Tường mặc bộ đồng phục mà trường phát với giá năm mươi tệ. Trong thời gian huấn luyện quân sự, thà để da bị bí bách còn hơn để da bị cháy nắng. Đồng phục của trường Nam Tam Trung là quần dài và áo tay dài, mặc chưa đi được mấy bước đã mồ hôi nhễ nhại. Giày cũng do trường phát, kỹ thuật may tốt, kín đến mức đeo vào như dẫm phải bùn lầy, vải còn dày hơn cả da bò mà Vũ Tường từng khoe. Vũ Tường thấy chân bí bách khó chịu, chửi thầm: “Chết tiệt…đây không phải là cách ngăn ngừa sự so sánh!” Trường Nam Tam Trung từ trước đến nay cực kỳ nghiêm ngặt trong việc ngăn ngừa sự so sánh. Mấy năm trước còn quy định phải mặc đồng phục mỗi ngày, học sinh phản đối ầm ĩ, cho rằng như vậy là kìm hãm cá tính. Thông thường, những người phàn nàn là những người có nhiều quần áo hàng hiệu đẹp nên không muốn mặc đồng phục. Hậu trường đấu đá rất mạnh, bên này cứng thì bên kia mềm, nên cuối cùng trường quy định là chỉ phải mua, mặc hay không tùy ý. Tất nhiên, thế là chẳng có ai mặc. Vũ Tường từ trước đã nghe nói đồng phục trường Nam Tam Trung không phù hợp mùa, quần áo mùa hè có thể dùng để gánh nước, quần áo mùa đông hở to đến mức không đủ tiêu chuẩn làm lưới đánh cá. Cậu tưởng là bịa đặt, hôm nay tự trải nghiệm mới thấy một nửa nhận định đúng, lại không nhịn được mà lẩm bẩm: “Khổ quá, phải mặc làm gì!”
Mồ hôi ướt sũng, Tạ Cảnh Uyên nghe ai đó nói: “Như vậy thể hiện được diện mạo tinh thần của học sinh.” Vũ Tường lắc đầu, muốn nói không đồng ý, nhưng nhìn Tạ Cảnh Uyên mặt nghiêm túc, đành nín nhịn tự nói với mình. Cậu nghĩ rằng ngày nay diện mạo tinh thần ngày càng giống với “diện mạo”, chỉ có hình thức bên ngoài. Diện mạo tinh thần đẹp thì như mặt cô vũ nữ, không biết đã thoa bao lớp son phấn, còn diện mạo tinh thần của học sinh thì giống lời khai của tù nhân, phải ép mới lộ ra.
Những người trong phòng số 1 đều la hét nhảy ra ngoài, họ mặc đồng phục đầy đủ, vừa đi vừa chế giễu nhau. Để thể hiện khác biệt, vài người đeo băng đô Adidas trên đầu. Tạ Cảnh Uyên không hiểu, hỏi Vũ Tường: “Cái mảnh vải trên đầu họ để làm gì vậy?” Vũ Tường cũng không muốn mở lời mỉa mai cái tính hư vinh trong con người, liền nói: “Để lau mồ hôi.”
Trong lớp học rất náo nhiệt, vừa quen nhau chưa lâu, dù bạn kể một câu chuyện hài không hay, vì khách sáo cũng đành phải cười, nên toàn là tiếng cười, chỉ khi trở thành bạn thân nhất mới không cần giữ thể diện cho nhau. Mai Huyên bước vào, câu đầu tiên hỏi: “Ai là Lâm Vũ Tường?” Vũ Tường vội đứng lên nói: “Là em.” Mai Huyên nhìn rõ mặt cậu, nói: “Đi tới phòng hiệu trưởng, hiệu trưởng Tiền gọi cậu.” Các học sinh khác đều nể phục Vũ Tường, ngày đầu tiên huấn luyện quân sự đã được hiệu trưởng tiếp kiến. Vũ Tường nhớ tới việc hôm qua sơ ý để mất chậu rửa chân, tự hỏi chậu đó có biết nói không? Cậu hồi hộp bước vào phòng hiệu trưởng, thấy hiệu trưởng Tiền đang ngồi ngay ngắn, chậu rửa chân ở dưới ghế. Thấy chứng cứ, Vũ Tường rùng mình, chầm chậm tiến lại gần hiệu trưởng. Giọng hiệu trưởng Tiền như đã chờ đợi từ lâu, đặt bút xuống nói: “Cuối cùng cậu cũng đến, tốt, ngồi đi.” Vũ Tường không bị lời khách sáo làm mê muội, nghĩ rằng những lời này chỉ là bình minh trước bóng tối, chuẩn bị chối tội. Hiệu trưởng Tiền lấy chậu rửa chân ra, hỏi: “Đây có phải của cậu không?” Vũ Tường định quan sát trước, rồi chối cũng chưa muộn, nhưng nhìn thấy thì sợ đến nỗi ý định chối bỏ cũng biến mất… chậu đó có đánh số, chắc chắn là của mình, liền không phản kháng mà nói: “Đây… là của em.”
“Vậy sao lại ở chỗ tôi?”
“Hôm qua tối em sơ ý làm rơi.”
“Sơ ý sao?”
“Vâng, tối qua em phơi quần áo, không, là treo quần áo, để trên ban công, lỡ chạm tay liền rơi xuống.”
Hiệu trưởng Tiền mất một lúc vẫn không tìm ra điểm yếu của lời nói dối này. Vũ Tường thấy lời dối trá bịa ra lại hiệu quả, chưa dứt một lời lại thêm lời khác, mắt sáng lên nói: “Bảo sao mà tối qua em tìm mãi không thấy, hóa ra bị thầy nhặt mất rồi!”
Hiệu trưởng Tiền bị lời nói dối liên tiếp làm cho lúng túng, lại còn bị gán tội lấy đồ lung tung, trong lòng kêu khổ, đổi góc hỏi: “Vậy tối qua cậu có thấy ai té nước không?” Vũ Tường đáp: “Nhóm người ở tầng ba và tầng bốn.”
“Sao cậu không ngăn lại?”
“Cái này…em làm sao mà làm được…”
“Việc này cậu làm sai rồi. Là một học sinh cấp ba, đặc biệt là học sinh lớp 10 của trường Nam Tam Trung, trên người cậu cần phải thể hiện rõ quan niệm thiện ác, phải căm ghét cái ác như kẻ thù, cậu không tham gia thì tốt, nhưng cũng không thể đứng nhìn mà không can thiệp, cậu phải đứng ra ngăn chặn.”
Lời dối trá của Vũ Tường quá thật, chính cậu cũng tin, trong lòng phẫn nộ nghĩ sao thầy không chửi kẻ làm việc xấu mà lại chửi người thấy việc xấu, liền nói: “Nhưng em chỉ có một mình, em không thể ngăn được.”
Hiệu trưởng Tiền không bận tâm đến lý lẽ đúng đắn trong lời nói dối của Vũ Tường, đành tìm lỗi trong lý lẽ đúng ấy: “Điều này cậu cũng làm sai. Dù không có hiệu quả, nhưng phong thái của học sinh trường Nam Tam Trung thì cậu phải thể hiện ra, cậu nên đứng ra thử, thử rồi mới biết được có được hay không, cậu nhận ra lỗi của mình chưa?”
Vũ Tường sợ nếu không nhượng bộ, hiệu trưởng lại giảng đạo lý dài dòng, đành gật đầu.
Hiệu trưởng trả lại chậu rửa chân cho Lâm Vũ Tường, rút giấy bút ra nói: “Cậu viết một bản kiểm điểm…à không được gọi là kiểm điểm, nên gọi là nhận thức sau sự việc này.” Vũ Tường không biết nhận thức thế nào, liền tùy ý viết:
Thư kiểm điểm
Tối qua, tôi nghe thấy ở tầng ba và tầng bốn của toà ký túc xá mà tôi ở có những đợt nước bị té ra ngoài. Nước rơi xuống làm ướt quần áo của thầy cô quản lý kỷ luật ngủ nghỉ của học sinh trong tòa ký túc xá. Lúc đó tôi đang phơi vài bộ quần áo bẩn vừa giặt xong ở tầng hai của tòa ký túc xá, thấy hành vi thiếu văn minh của các bạn phía trên, nhưng tôi đã không can ngăn các bạn ấy. Bây giờ tôi nhận ra hành vi của mình là rất xấu, không phù hợp với quy định trong “Điều lệ học sinh cấp ba”, không có đủ những phẩm chất cơ bản mà một học sinh cấp ba vượt thế kỷ cần phải có. Tôi quyết tâm tăng cường ý thức tập thể, nghiêm túc làm tốt những việc mà một học sinh cấp ba cần làm, không tái phạm những lỗi như trên, yêu cầu bản thân nghiêm khắc hơn, để trở thành nhân tài xây dựng xã hội chủ nghĩa của Tổ quốc.
Người viết kiểm điểm: Lâm Vũ Tường